اهمیت شست‌وشوی صحیح لنزهای تماسی در پیشگیری از عفونت‌های چشمی

لنزهای تماسی وسیله‌ای کاربردی برای اصلاح بینایی و زیبایی هستند، اما در صورت بی‌توجهی به اصول بهداشت و شست‌وشوی صحیح، می‌توانند منبعی جدی برای انتقال میکروب‌ها و بروز عفونت‌های چشمی شوند.از میان عوامل خطر مرتبط با استفاده از لنز، عدم شست‌وشوی صحیح لنزها و جعبه‌ی نگهدارنده بیشترین نقش را در بروز کراتیت میکروبی دارد.در این مقاله از مجله الکترونیکی دیالنز ، اهمیت این موضوع و روش علمی شست‌وشوی صحیح لنزها بررسی می‌شود.

چرا شست‌وشوی لنز ضروری است؟

سطح لنزهای تماسی در تماس مستقیم با قرنیه و اشک چشم است و می‌تواند:

• چربی، پروتئین و ذرات معلق از سطح چشم را جذب کند.
• به‌سرعت توسط باکتری‌ها، قارچ‌ها و آمیب‌ها آلوده شود.

اگر لنز به‌درستی شسته و ضدعفونی نشود، این آلودگی‌ها در تماس مجدد با چشم، منجر به التهاب، قرمزی، ترشح و در موارد شدیدتر کراتیت میکروبی خواهند شد.

محلول‌های شست‌وشوی لنز و عملکرد آن‌ها

محلول‌های شست‌وشوی لنز، برخلاف تصور عمومی، فقط "مرطوب‌کننده" نیستند؛ بلکه ترکیباتی ضدباکتری، ضدقارچ و پاک‌کننده دارند.

انواع محلول‌ها:

نوع محلول	ویژگی	کاربرد
محلول چندمنظوره (Multipurpose Solution)	تمیزکننده، ضدعفونی‌کننده و نگهدارنده	پرکاربردترین نوع برای لنزهای نرم
محلول پراکسید هیدروژن (Hydrogen Peroxide System)	ضدعفونی‌کننده قوی بدون مواد نگهدارنده	مناسب برای چشم‌های حساس
محلول سالین (Saline Solution)	برای شست‌وشو پس از ضدعفونی، بدون خاصیت ضدباکتری	هرگز به‌تنهایی برای تمیز کردن کافی نیست
محلول آنزیمی (Enzymatic Cleaner)	حذف رسوبات پروتئینی هفتگی	برای کاربران بلندمدت لنز مناسب است

 

مراحل صحیح شست‌وشوی لنز تماسی

شست‌وشوی صحیح باید روزانه و با دقت انجام شود. مراحل استاندارد عبارت‌اند از:

مرحله ۱: شست‌وشوی دست‌ها

• دست‌ها را با صابون مایع بدون عطر بشویید.
• با حوله بدون پرز خشک کنید.

مرحله ۲: تمیز کردن مکانیکی لنز

• لنز را در کف دست قرار دهید.
• چند قطره محلول تازه روی آن بریزید.
• با نوک انگشت (نه ناخن) حدود ۲۰ ثانیه به‌آرامی مالش دهید تا رسوبات پاک شوند.

مرحله ۳: شست‌وشوی نهایی

• پس از مالش، لنز را با محلول تازه کاملاً بشویید.
• هرگز از آب شیر، بزاق یا مایع لنز قبلی استفاده نکنید.

مرحله ۴: ضدعفونی و نگهداری

• لنز را در جعبه تمیز حاوی محلول تازه قرار دهید.
• جعبه را در محیط خشک و تمیز نگه دارید.

خطاهای رایج در شست‌وشوی لنز و پیامدهای آن

رفتار اشتباه	پیامد	خطر عفونت
استفاده مجدد از محلول قدیمی	کاهش اثر ضدباکتری	↑ 3 برابر
شست‌وشو با آب شیر	ورود آمیب‌ها (Acanthamoeba)	↑ 7 برابر
خشک نکردن جعبه لنز	رشد باکتری در رطوبت	↑ 5 برابر
عدم مالش لنز با انگشت	باقی‌ماندن رسوبات میکروبی	↑ 2 برابر
لمس لنز با دست آلوده	انتقال مستقیم میکروب‌ها	↑ 8 برابر

 

نکات پیشگیری تخصصی

1- هرگز از محلول‌های خانگی یا آب نمک دست‌ساز استفاده نکنید.

2- محلول را هر بار تازه بریزید و باقی‌مانده‌ی قبلی را دور بریزید.

3- جعبه‌ی لنز را هر سه ماه تعویض کنید.

4- لنز را هر شب قبل از خواب خارج کنید (مگر در موارد تجویز خاص).

5- در سفر، از لنزهای روزانه‌ی یک‌بار مصرف استفاده کنید.

6- اگر دچار قرمزی یا درد شدید، فوراً لنز را خارج کرده و به پزشک مراجعه کنید.

نتیجه‌گیری

شست‌وشوی صحیح لنزهای تماسی مهم‌ترین اقدام برای پیشگیری از عفونت‌های چشمی است.رعایت مراحل ساده‌ای مانند شست‌وشوی دست، مالش مکانیکی لنز و استفاده از محلول تازه می‌تواند خطر عفونت را بیش از ۹۰٪ کاهش دهد.بهداشت لنز نه‌تنها بر راحتی و وضوح دید اثر دارد، بلکه عامل تعیین‌کننده‌ای در سلامت قرنیه و جلوگیری از کراتیت میکروبی است.
به‌عبارتی، پاکیزگی لنز = سلامت بینایی.