فشار چشم چیست و باعث چه بیماری می شود؟

احتمالا شما هم با واژه فشار خون بالا آشنا هستید اما آیا در مورد فشار چشم بالا هم اطلاعاتی دارید؟ اما اینکه چگونه بفهمیم فشار چشم داریم یا نه و در معرض خطر برای ابتلای به آن قرار داریم همگی موضوعاتی هستند که در این بخش از مجله الکترونیکی دیالنز ، درباره آنها بیشتر بحث خواهیم کرد. با ما همراه باشید.

فشار چشم چیست؟

فشار داخل چشم (IOP) فشار موجود در چشم شما است. زمانی که این فشار از حد طبیعی بالاتر رود، باعث فشار خون بالا در چشم می گردد. در حالی که فشار خون بالای داخل چشم به خودی خود یک بیماری محسوب نمی شود، اما نشانه ای است برای این که در معرض ابتلا به گلوکوم قرار دارید.

فشار چشم نرمال چقدر است؟

فشار چشم به صورت میلی‌متر جیوه اندازه‌گیری می‌شود؛ چنانچه ترمومتر یا دماسنج نیز دما را با جیوه اندازه‌گیری می‌کند. فشار چشم نرمال معمولاً بین ۱۰ تا ۲۰ میلی‌متر جیوه در نظر گرفته می‌شود. فشار چشم خیلی زیاد یا خیلی کم می‌تواند موجب آسیب بینایی گردد.

فشار چشم بالا در غیاب علائم، پرفشاری چشم نامیده می‌شود. برخی افراد می‌توانند بدون ایجاد آسیب، فشار چشم بالا داشته باشند. برخی نیز ممکن است علی‌رغم فشار چشم نرمال، بینایی خود را از دست بدهند. زمانی که فردی به گلوکوم یا آب سیاه مبتلاست، فشار چشم به عصب بینایی آسیب می‌رساند. این آسیب دائمی، بینایی را کاهش می‌دهد. گلوکوم در صورت عدم درمان می‌تواند به نابینایی کامل منجر شود.

علائم فشار چشم بالا

علائم فشار چشم بالا می توانند شامل موارد زیر گردند:

• تاری دید یا دید مه آلود

• دیدن دایره های رنگین کمان مانند اطراف چراغ های روشن

• درد شدید چشم و سر (سردرد چشمی)

• حالت تهوع یا استفراغ (همراه با درد شدید چشم)

• از دست دادن ناگهانی بینایی

فشار چشم بالا منجر به چه بیماری میگردد ؟

فشار داخل چشم طبیعی به ایجاد شکل چشم کمک می کند، که به نوبه خود از 2 میلیون قسمت چشم که به دیدن شما کمک می کنند، پشتیبانی می کند. وقتی مایع زلالیه در قسمت جلویی چشم شما به خوبی و در حد لازم تخلیه نمی شود یا چشم شما مایع زیادی تولید می کند، فشارداخل چشم می تواند خیلی زیاد شود. این حالت را فشار چشم بالا می نامیم.

فشار چشم بالا  می تواند منجر به گلوکوم  یا آب سیاه شود. انواع گلوکوم گروهی از بیماری های چشم هستند که می توانند باعث کوری شوند. فشار زیاد چشم یکی از مهمترین دلایل ابتلا به گلوکوم در افراد است. گلوکوم مزمن درد ایجاد نمی کند و شما می توانید سالها آن را داشته باشید بدون اینکه تغییری در بینایی خود مشاهده کنید. بنابراین بررسی فشار چشم می تواند به شما کمک کند تا زود هنگام آن را کشف کنید و از تخریب بیشتر چشم پیشگیری کنید.

ممکن است پس از آسیب دیدگی یا بیماری، دچار فشار چشم بالا شوید. برخی از داروها مانند استروئیدها نیز می توانند فشار چشم شما را افزایش دهند. این اتفاق ممکن است بعد از برخی اقدامات پزشکی، مثلاً وقتی لوله ای در گلوی شما قرار می گیرد، نیز اتفاق بیفتد. اگر میزان فشار چشم از قبل زیاد باشد، با یک افزایش فشار ناگهانی ممکن است به بینایی شما آسیب برساند.

علل بیماری فشار چشم

همانطور که گفتیم ،فشار زیاد داخل چشم به دلیل عدم تعادل در تولید و تخلیه مایعات در چشم ایجاد می‌شود. در این شرایط، کانال‌هایی که به‌طورمعمول مایع را از داخل چشم تخلیه می‌کنند، عملکرد صحیحی نخواهند داشت. درواقع مایعات به‌طور مداوم تولید می‌شوند اما به دلیل عملکرد نامناسب کانال‌های تخلیه، نمی‌توانند آن را تخلیه کنند. این امر منجر به افزایش مقدار مایع در داخل چشم و درنتیجه افزایش فشار آن می‌شود. از جمله علل ابتلا به این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

تولید زیاد مایع چشمی

مایع شفاف چشم که در پشت عنبیه تولید می‌شود، فضای بین عنبیه و قرنیه را پر می‌کند. این مایع در حاشیه محفظه قدامی چشم، جایی که قرنیه و عنبیه به هم می‌رسند، از چشم تخلیه می‌شود. اگر چشم بیش از حد مایع چشمی تولید کند، فشار در داخل چشم افزایش می‌یابد.

عدم تخلیه مناسب

در صورت تخلیه آهسته مایع از داخل چشم، تعادل طبیعی تولید و تخلیه مایع به‌هم‌خورده و این امر باعث افزایش فشار در چشم می‌شود .

ضربه به چشم

آسیب به چشم می‌تواند تعادل تولید و تخلیه مایع از چشم را تحت تأثیر قرار دهد و احتمالاً منجر به بیماری فشار چشم می‌شود. گاهی اوقات این مشکل چشمی می‌تواند ماه‌ها یا سال‌ها پس از آسیب رخ دهد.

سایر شرایط چشمی

فشار بالای چشمی با تعداد دیگری از بیماری‌های چشم از جمله سندروم پراکندگی رنگ‌دانه‌ها و قوس قرنیه همراه است. در صورت ابتلا به این شرایط، پزشک ممکن است معاینه چشم و اندازه‌گیری فشار چشم را توصیه کند.
علاوه بر موارد ذکرشده در بالا، نژاد، سن و سابقه خانوادگی این بیماری می‌تواند در ابتلا به آن نقش داشته باشند.

درمان فشار چشم بالا

همان‌طور که در بالا اشاره شد، فشار چشم بالا هیچ علامتی ندارد و بر اساس معاینات دوره‌ای پزشک تشخیص داده می‌شود. اگر فشار چشم بالاتر از 21 میلی‌متر جیوه باشد، به این معنی است که فرد دچار فشار چشم بالا می‌باشد. فشار چشم بالا به تنهایی بیماری محسوب نمی‌شود، اما ممکن است با بالا رفتن سن بیماری‌هایی چون گلوکوم را به دنبال داشته باشد و باعث نابینایی فرد مبتلا شود. از این رو، بیمار باید همواره تحت نظر چشم‌پزشک باشد تا در صورت لزوم درمان لازم برای او لحاظ گردد. روش‌های درمانی فشار چشم بالا عبارتند از:

دارودرمانی: ممکن است پزشک برای جلوگیری از تجمع مایع زلالیه در بخش جلویی چشم، قطره دارویی را برای بیمار تجویز کند. این قطره از فشار چشم و آسیب‌هایی که ممکن است به عصب بینایی وارد کند، پیشگیری می‌کند. با توجه به این‌که این داروها دارای عوارض جانبی هستند، بیمار باید به طور مداوم مورد معاینه قرار گیرد تا در صورت دریافت تاثیر مثبت دارو، روند درمان ادامه یابد.

جراحی با لیزر: گزینه دیگری که برای درمان فشار چشم بالا  وجود دارد، جراحی با لیزر است که البته معمولا پیشنهاد نمی‌گردد. زیرا  این عمل امکان ابتلای بیمار به گلوکوم را افزایش می‌دهد.

آیا همه افرادی که فشار بالای چشمی دارند به گلوکوم مبتلا می شوند ؟

بالا رفتن فشار چشمی می تواند باعث بیماری گلوکوم (آب سیاه) شود اما نمی توان گفت که تمام افرادی که دارای فشار بالای داخل چشمی هستند حتماً به گلوکوم (آب سیاه) مبتلا می شوند لذا بیماران باید به صورت مرتب جهت کنترل فشار داخل چشم تحت نظر چشم پزشک باشند.

آیا استرس روی فشار چشم تاثیر گذار است؟

تاکنون رابطه‌ای بین استرس و فشار چشم در مشاهدات علمی یافت نشده است 

غذاهای مفید برای فشار چشم کدامند؟

- رژیم غذایی کم نمک، کم چرب و سبزیجات برای کاهش فشار چشم توصیه می‌شوند.

- همچنین در کنار این رژیم غذایی، انجام منظم ورزش‌های هوازی نقش مهمی در کنترل و بهبود فشار چشم دارند.

نتیجه

داشتن اطلاعات و انجام دستورات برای مبتلایان به فشار چشم بسیار خوب است. با پیگیری وضعیت و انجام دستورات چشم‌پزشک، بیشتر مبتلایان به فشار چشم می‌توانند از بروز گلوکوم(آب سیاه) جلوگیری کنند و تا پایان زندگی‌شان بینایی خوبی داشته باشند.

با کنترل ضعیف، افزایش فشار چشم می‌تواند موجب آسیب به عصب بینایی و میدان بینایی و درنتیجه بروز آب‌سیاه شود.