چه زمانی نباید از لنز استفاده کرد؟

لنزهای تماسی، راه حلی عالی برای بهبود بینایی بدون نیاز به عینک هستند و میلیون‌ها نفر در سراسر جهان از راحتی آن‌ها بهره‌مند می‌شوند. با این حال، استفاده از لنز بدون آگاهی و رعایت نکات بهداشتی و پزشکی می‌تواند خطرات جدی برای سلامت چشم به همراه داشته باشد. دانستن اینکه چه زمانی نباید از لنز استفاده کرد؟ به اندازه دانستن نحوه صحیح استفاده از آن‌ها اهمیت دارد. در این مقاله به هشدارهای پزشکی مهمی می‌پردازیم که هر کاربر لنز تماسی باید بداند.

رعایت این نکات نه تنها از ناراحتی‌های جزئی جلوگیری می‌کند، بلکه می‌تواند مانع بروز عفونت‌های خطرناک و آسیب‌های جبران‌ناپذیر به قرنیه و بینایی شما شود. پس بیایید ببینیم در چه شرایطی باید قاطعانه از گذاشتن لنز خودداری کنید.

هشدارهای پزشکی: چه زمانی باید لنز را کنار بگذارید؟

سلامت چشم شما در اولویت است. هرگونه نشانه غیرعادی یا قرار گرفتن در شرایط خاص، زنگ خطری برای عدم استفاده از لنز تماسی است. در ادامه به مهم‌ترین این موارد اشاره می‌کنیم:

هنگام هرگونه قرمزی، درد، سوزش یا ترشح در چشم:  این‌ها اولین و مهم‌ترین هشدارهای پزشکی هستند. این علائم می‌توانند نشانه عفونت، التهاب، آلرژی یا خراش در قرنیه باشند. استفاده از لنز در این شرایط نه تنها وضعیت را بدتر می‌کند، بلکه می‌تواند باعث تشدید عفونت و آسیب جدی‌تر مانند کراتیت (التهاب قرنیه) یا زخم قرنیه شود که نیازمند درمان فوری پزشکی است.

در زمان سرماخوردگی شدید، آنفولانزا یا عفونت‌های سینوسی: در این دوران، بدن شما در حال مبارزه با عفونت است. میکروب‌ها و ویروس‌ها می‌توانند از طریق مجاری اشکی به چشم سرایت کنند و با وجود لنز، محیط مناسبی برای رشد پیدا کنند. ترشحات بینی و گلو نیز می‌توانند منبع آلودگی باشند. بهتر است در طول دوره بیماری از عینک استفاده کنید.

در صورت خشکی شدید چشم (سندروم خشکی چشم): لنز تماسی می‌تواند با جذب لایه اشکی، خشکی چشم را تشدید کند و باعث ناراحتی، سوزش، قرمزی و حتی آسیب به سطح قرنیه شود. اگر به سندروم خشکی چشم مبتلا هستید، حتماً با چشم پزشک خود در مورد امکان و نوع لنز مناسب (یا استفاده از روش‌های دیگر اصلاح بینایی) مشورت کنید. در مواقع تشدید خشکی، استفاده از لنز ممنوع است.

در زمان آلرژی‌های فصلی یا چشمی فعال: خارش، قرمزی، اشک‌ریزش و تورم پلک‌ها از علائم شایع آلرژی چشمی هستند. ذرات آلرژن (مانند گرده گیاهان) می‌توانند روی سطح لنز جمع شده و علائم آلرژی را به طرز چشمگیری بدتر کنند. در فصل آلرژی یا هنگام تشدید علائم، بهتر است استفاده از لنز را متوقف کنید.

در محیط‌های بسیار آلوده، پر از دود، گرد و غبار یا مواد شیمیایی: ذرات معلق در هوا یا مواد شیمیایی می‌توانند زیر لنز گیر کرده و باعث خراش، تحریک یا واکنش‌های شیمیایی شوند. دود سیگار یا دود ناشی از آتش نیز باعث خشکی و تحریک چشم می‌شود. در چنین محیط‌هایی، استفاده از عینک محافظ یا خودداری از لنز توصیه می‌شود.

هنگام خواب (مگر اینکه لنز مخصوص خواب داشته باشید): خوابیدن با لنز (به خصوص لنزهای معمولی) به شدت خطرناک است. هنگام خواب، اکسیژن‌رسانی به قرنیه از طریق اشک کاهش می‌یابد و این محیط کم‌اکسیژن، زمینه را برای رشد باکتری‌ها و عفونت‌های جدی مانند کراتیت میکروبی یا آکانتامبا فراهم می‌کند. تنها لنزهای مخصوصی که توسط چشم پزشک برای استفاده شبانه‌روزی تجویز شده‌اند، مجاز به استفاده در خواب هستند، آن هم با رعایت دقیق دستورالعمل‌های پزشک.

هنگام حمام کردن، دوش گرفتن، شنا کردن یا استفاده از جکوزی: آب لوله کشی، آب استخرها، دریاچه‌ها و جکوزی‌ها حاوی میکروارگانیسم‌های خطرناکی از جمله آکانتامبا هستند. این میکروارگانیسم می‌تواند بین لنز و قرنیه گیر کرده و باعث عفونت بسیار دردناک و مقاوم به درمان به نام کراتیت آکانتامبایی شود که ممکن است منجر به کاهش شدید بینایی یا حتی از دست دادن چشم گردد. هرگز با لنز شنا یا دوش نگیرید و از محلول‌های نگهداری لنز به جای آب استفاده کنید.

در صورت استفاده از برخی داروها:  بعضی داروها مانند آنتی‌هیستامین‌ها، دیورتیک‌ها، داروهای ضدافسردگی و برخی داروهای فشار خون می‌توانند باعث کاهش تولید اشک و خشکی چشم شوند. اگر داروی جدیدی مصرف می‌کنید و دچار خشکی یا ناراحتی چشم با لنز شده‌اید، با چشم پزشک یا پزشک معالج خود مشورت کنید.

پس از جراحی‌های چشم: چشم پس از جراحی نیاز به زمان برای بهبودی کامل دارد. زمان مناسب برای شروع مجدد استفاده از لنز پس از جراحی‌های مختلف (مانند لازک، PRK، آب مروارید و ...) باید توسط چشم پزشک تعیین شود.

در صورت عدم رعایت بهداشت لنز و دست‌ها:  استفاده از لنز با دست‌های کثیف، استفاده مجدد از محلول‌های تاریخ مصرف گذشته یا آلوده، عدم تمیز کردن و تعویض منظم قاب لنز، همگی ریسک عفونت را به شدت بالا می‌برند. اگر قادر به رعایت کامل بهداشت لنز نیستید، استفاده از آن‌ها برای سلامت چشم شما خطرناک است.

علائم هشداردهنده که نیاز به اقدام فوری پزشکی دارند:

علاوه بر شرایط بالا، در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، فوراً لنز را برداشته و در اسرع وقت به چشم پزشک مراجعه کنید:

 - درد شدید یا فزاینده در چشم

 - قرمزی شدید یا مداوم چشم

 - تاری دید ناگهانی یا تغییر قابل توجه در بینایی

 - حساسیت شدید به نور (فتوفوبیا)

 - احساس وجود جسم خارجی در چشم که با برداشتن لنز برطرف نمی‌شود

 - ترشح چرکی یا غیرعادی از چشم

این علائم می‌توانند نشانه یک مشکل جدی باشند که نیاز به تشخیص و درمان سریع دارد. به هیچ وجه این هشدارهای پزشکی را نادیده نگیرید.

اهمیت مشاوره با چشم پزشک

مهم‌ترین نکته در استفاده از لنز تماسی، معاینات منظم و مشاوره مداوم با چشم پزشک است. چشم پزشک وضعیت سلامت چشم شما را بررسی می‌کند، مناسب‌ترین نوع لنز را برای شما تجویز می‌نماید، دستورالعمل‌های دقیق نگهداری را ارائه می‌دهد و در صورت بروز هرگونه مشکل یا تردید، بهترین راهنما برای شما خواهد بود. هرگز بدون تجویز چشم پزشک اقدام به خرید و استفاده از لنز نکنید.

نتیجه‌گیری

لنزهای تماسی ابزاری فوق‌العاده برای بهبود کیفیت زندگی هستند، اما مسئولیت‌پذیری در استفاده از آن‌ها حیاتی است. دانستن اینکه چه زمانی نباید از لنز استفاده کرد؟ و جدی گرفتن هشدارهای پزشکی مربوط به آن، اولین گام در حفظ سلامت طولانی‌مدت چشمان شماست. در صورت بروز هرگونه علامت غیرعادی، لنز را برداشته، از عینک استفاده کنید و فوراً با چشم پزشک خود تماس بگیرید. سلامت بینایی شما ارزشمندترین دارایی شماست، از آن محافظت کنید.