بیماری قوزقرنیه (کراتوکونوس) و راههای درمان آن

قوز قرنیه یا کراتوکونوس

 یک بیماری و یک پدیده غیر التهابی قرنیه چشم است. در این بیماری قرنیه نازک شده و شکل آن تغییر می‌کند. قرنیه به‌طور طبیعی شکلی گرد یا کروی دارد ولی در قوز قرنیه، قرنیه برآمده و مخروطی شکل می‌شود. نازک شدن و تغییر حالت قرنیه از کروی به مخروطی منجر به ایجاد نزدیک‌بینی–آستیگماتیسم نامنظم و در نتیجه کاهش دید می‌شود قوز قرنیه بیماری پیشرونده ای است که معمولاً در دوران بلوغ ظهور پیدا می‌کند و تا دهه سوم و چهارم پیشرفت کرده بعداً متوقف می‌شود. این بیماری ابتدا در یک چشم شروع می‌شود ولی معمولاً بعد از مدتی چشم دیگر هم گرفتار می‌شود هر چند شدت آن در یک چشم با چشم دیگر متفاوت است.

این تغییر بر روی انکسار نور هنگام ورود به چشم تأثیر گذاشته و سبب کاهش وضوح بینایی می‌شود. کراتوکونوس ممکن است در یک یا هر دو چشم رخ دهد ولی در۹۰٪ موارد در هر دو چشم دیده می‌شود.

قوز قرنیه بیماری نسبتاً شایعی است که در تمام نژادها و در هر دو جنس ( زن و مرد ) دیده می‌شود. سابقه خانوادگی در ۶ تا ۱۰ درصد مبتلایان وجود دارد.

علل قوز قرنیه

طی مطالعات زیادی که انجام شده هنوز علت قطعی برای بیماری قوز قرنیه وجود ندارد. اما رابطه مستقیمی بین مالش مداوم چشم و این بیماری دیده می شود.
همچنین سابقه خانوادگی در بیماری قوز قرنیه بی تاثیر نیست.
استفاده از لنز های تماسی در طولانی مدت هم می تواند باعث بروز این بیماری شود.

قوز قرنیه چه علائمی دارد؟

مشکلی که در بیماری قوز قرنیه وجود دارد این است که در مراحل ابتدایی نهفته بوده و علائمی ندارد، با پیشرفت بیماری علائم آن آشکار می گردد.

• تغییر ناگهانی بینایی در چشم
• دوبینی
• عدم توانایی رانندگی در شب
• تاری و انحراف دید
• حساسیت به نور و دیدن هاله در اطراف آن
• تغییر مداوم شماره عینک

درمان قوز قرنیه 

نحوه درمان قوز قرنیه در هر چشمی بسته به شدت بیماری متفاوت و مختص به آن چشم است. برای برنامه ریزی درمانی هر بیمار باید تحت بررسی و معاینه کامل چشم پزشکی و تصویر برداری از قرنیه قرار گیرد. پس از بررسی همه پارامترها مناسب ترین برنامه درمانی برای آن چشم پیشنهاد می شود.

امروزه با توجه به روشهای خیلی پیشرفته عکسبرداری از قرنیه چشم با اطمینان می توان شدت بیماری قوزقرنیه را تشخیص داد. چون شدت بیماری قوزقرنیه در هر شخصی با شخص دیگر متفاوت است به یاد داشته باشید که درمانی که برای یک فرد با یک شماره چشم مناسب است، ممکن است برای فرد دیگری با همان شماره چشم مناسب نباشد؛ چون میزان شدت قوزقرنیه که براساس میزان نازکی قرنیه و میزان افزایش انحنای قرنیه تقسیم بندی می شود، حتی در چشم چپ و راست یک بیمار هم متفاوت است. هدف درمان در یک بیمار قوزقرنیه این است که روشی برای او انتخاب شود که کمک کند تا بیمار بینایی قابل قبول را پیدا کند.

۱- استفاده از عینک

در مراحل اوليه بيماري، تجويز عينك توسط چشم پزشك تا حد زيادي باعث اصلاح ديد مي شود البته بايد توجه داشت بيماري ماهيت پيشرونده دارد در نتيجه نمره عينك تجويز شده تغيير خواهد كرد. 

۲- تجویز لنز تماسی

با پيشرفت بيماري و افزايش نزديك بيني و آستيگماتيسم نامنظم مرحله اي فرا مي رسد كه ديگر با عينك نمي توان ديد را اصلاح كرد و براي اصلاح ديد بايد از لنز‌های تماسی مثل لنز تماسی نرم در مراحل اولیه و لنز تماسی سخت در مراحل پیشرفته، لنز‌های جدید هیبریدی و لنز‌های اسکلرال استفاده کرد .

۳- استفاده از اشعه ماوراء بنفش یا کراس لینکینگ (Collagen Cross-Linking یا CCL یا CXL)

یک مشکل اساسی در تشخیص قوز قرنیه آن است که در مراحل ابتدایی، بیماری حالت نهفته دارد و مشکل چندانی ایجاد نمی‌کند، اما در طول زمان پیشرفت کرده و باعث بروز اختلال جدی در بینایی می‌گردد. در مراحل اولیه بیماری، ممکن است تنها مشکل بیمار تغییر مداوم شماره عینک، دوبینی، هاله‌ بینی و یا حساسیت به نور باشد، اما با پیشرفت بیماری و تشدید نامنظمی قرنیه، به تدریج دید فرد متبلا بدتر و بدتر خواهد شد.این روش عمدتا برای جلوگیری از پیشرفت قوز قرنیه است؛ گر چه در بیش از 70% موارد بینایی باعینک و بدون عینک نیز بهتر می شود.

يكي از درمان هاي جديد كه در چند سال اخير مطرح شده پيوند متقاطع بين رشته هاي كلاژن قرنيه (Collagen Cross-Linking یا( CXL با استفاده از اشعه ماورابنفش و داروي ريبوفلاوين است. این روش جدید، تحولی در جلوگیری از پیشرفت قوز قرنیه و امید های نو بوجود آورده است.

 ۴- کارگزاری رینگهای داخل قرنیه ای

يكي ديگر از درمانهاي جراحي , كه براي قوز قرنيه وجود دارد، استفاده از حلقه هاي داخل قرنيه مي باشد كه اين نوع از درمان در بعضي از قوزهاي  قرنیه خفيف تا متوسط كه كنتاكت لنز را نمي توانند تحمل كنند، كاربرد دارد. اين حلقه ها با كاهش ميزان آستيگماتيسم نامنظم به بهبود بينايي كمك مي كنند. اما بايد دانست كه ميزان موفقيت در حلقه هاي داخل قرنيه بسيار متغير و از فردي به فرد ديگر متفاوت خواهد بود و در صورت عدم موفقيت درماني، نهايتا بيمار نياز به پيوند قرنيه خواهد داشت.

جنس رینگ های داخل قرنیه ای از همان ماده لنز های داخل چشمی است؛ بنابراین با بدن سازگار بوده و حساسیت زا نیستند.  شاید بتوان گفت مهم ترین کاربرد فعلی رینگ داخل قرنیه برای بیماران دچار قوز قرنیه یا کراتوکونوس خفیف و متوسط می باشد که قرنیه شفافی داشته و ضخامت قرنیه برای انجام این عمل کافی باشد. رینگ داخل قرنیه ای می تواند باعث بهبود دید بدون عینک و با عینک در این بیماران شده و از شدت بیماری بکاهد.

5- عمل کرافلکس در درمان قوز قرنیه
 جدید ترین روش درمانی قوز قرنیه و نزدیک بینی ،کرافلکس keraflex است که مکانیزمی شبیه تاثیر رینگ دارد . این روش در اروپا در دست تحقیق است. در این روش نیازی به برش یا برداشت بافت از قرنیه نیست و با استفاده از یک پالس میکرو ویو با انرژی کم که کمتر از یک ثانیه طول می کشد، قرنیه تغییر شکل داده می شود. با استفاده از شیلد دی-الکتریک ساطع کننده میکر-ویو که در تماس با سطح قرنیه قرار میگیرد، انرژی به قرنیه تابانده می شود.

از طریق جفتگری خازنی (capacitive coupling) درجه حرارت منطقه انتخاب شده ای از بستر (استرومای) قرنیه تا 65 درجه سلسیوس بالا رفته و باعث چروک لایه های کلاژن به شکل دونات در ناحیه 150 میکرونی سطح بستر قرنیه می شود.با استفاده ار روش خاصی لایه های سطحی تر قرنیه خنک شده و از اثر حرارتی میکرو-ویو مصون می مانند. تغییر شکل ایجاد شده با کرافلکس باعت مسطح شدن سطح قرنیه (بدون کاهش بیومکانیک قرنیه) و در نتیجه بهبود قوز قرنیه و اصلاح نزدیک بینی می شود. برای افزایش ثبات قرنیه با کرافلکس متعاقب عمل، در این منطقه  کراس لینکینگ نیز انجام می شود.

نتایج اولیه تشویق کننده بوده و امید می رود که بتوان درصد قابل توجهی از بیماران را که ممکن است نیاز به پیوند قرنیه پیدا کنند، با این روش درمان شوند. در این روش همچنین علاوه بر بهتر شدن بینایی، تحمل لنز تماسی راحت تر شده و با عینک بینایی بهتر می شود.

6-درمان قوز قرنیه با کارگزاری لنزهای دايمی داخل چشمی فیکیک

در بيماران مبتلا به قوز قرنیه که آستیکماتیسم  و يا نزديک بيني شديد دارند مي توان بدون خارج کردن لنز طبيعي چشم، با کار گذاشتن لنز داخل چشمي مخصوصي در داخل چشم عيب انکسار را اصلاح کرد. با اين عمل چون عدسي طبيعي چشم دست نخورده باقي مي ماند، قدرت تطابق چشم حفظ شده و افرادي که به سن پيرچشمي نرسيده باشند، علاوه بر ديد خوب دور، ديد نزديک خوبي نيز خواهند داشت.

چون لنز طبیعی چشم دست نخورده در چشم باقی می ماند به این لنزها فیکیک می گوئیم. در اين عمل از طريق ايجاد برش بسيار کوچکي در محيط قرنيه، لنز ظريفي در جلوي لنز طبيعي چشم کار گذاشته مي شود تا نزديک بيني و همچنین با کار گزاری لنز های فیکیک توریک آستیگماتیسم را اصلاح کند.

7- لنز داخل چشمی توریک  (اصلاح کننده آستیگماتیسم) در درمان قوز قرنیه

در بیماران مبتلا به قوز قرنیه که آستیگماتیسم بالا دارند می توان با کارگزاری لنزهای داخل چشمی فیکیک از نوع توریک )تصحیح کننده آستیگماتیسم( بینایی فرد را اصلاح کرد. این لنزهای فیکیک ممکن است در اتاق قدامی و یا اتاق خلفی چشم کار گذاشته شوند. اگر شدت نامنظمی آستیگماتیسم چشم مبتلا به قوز قرنیه زیاد نباشد، کارگذاری لنز توریک فیکیک می تواند انتخاب مناسبی باشد.

از طرفی درمان بیمارانی که هم مبتلا به قوز قرنیه و هم آب مروارید هستند، برای چشم پزشکان بحث برانگیز است. درمان هر بیمار منحصر به فرد است. در همه این بیماران محاسبه قدرت لنز داخل چشمی نیاز به دقت و تجربه بالایی دارد. برای اصلاح آستیگماتیسم می توان از لنزهای داخل چشمی توریک توام با عمل آب مروارید بهره گرفت.

دربعضی از بیماران علاوه بر عمل آب مروارید ممکن است نیاز به پیوند قرنیه باشد تا بینایی در حد قابل قبولی اصلاح شود.

8- پیوند قرنیه در بیماران قوز قرنیه

در صورت پيشرفت بيشتر بيماري قوز قرنیه مرحله اي فرا مي رسد كه ديگر استفاده از لنزهاي تماسي، قطعات رينگ داخل قرنيه ای و یا کارگزاری لنزهای داخل چشمی  هم باعث افزايش ديد نمي شود و یا در اثر كدورت قرنيه , استفاده از لنزهاي تماسي ممكن نيست و عدم تحمل نسبت به لنز تماسي پيدا مي شود. در اين مرحله بايد از پيوند قرنيه كمك گرفته شود.

اکنون به چند سوال در مورد بیماری قوز قرنیه می پردازیم:

آیا ظاهر چشم در قوز قرنیه تغییر می کند؟

 در مراحل خفیف و متوسط، ظاهر چشم تغییر نمی کند، در مراحل پیشرفته برجستگی نوک قرنیه با چشم معمولی هم قابل مشاهده است و اگر فرد به پایین نگاه کند باعث برجستگی پلک تحتانی می شود.

درمان در قوز قرنيه چگونه است؟

قوز قرنيه در مراحل اوليه به صورت نزديك ‌بيني خفيف همراه با آستيگماتيسم تظاهر مي‌نمايد كه درمان آن تصحيح عيب انكساري توسط عينك مي‌باشد. البته بايد توجه داشت كه بيماري ماهيت پيشرونده دارد و در نتيجه نمره عينك تجويزشده تغيير خواهد كرد.با پيشرفت بيماري و افزايش نزديك بيني و آستيگماتيسم, براي اصلاح ديد بايد از لنزهاي تماسي سخت استفاده كرد.

آیا می توانیم از لنز تماسی نرم استفاده کنیم؟

 بله در موارد اولیه بیماری که شدت آستیگماتیسم زیاد نیست، از لنز تماسی نرم هم می توان استفاده کرد و حتی گاهی اصلاح بهتری نسبت به لنزهای تماسی سخت صورت می گیرد.

آیا بیماری ارثی است؟

شانس ارثی بودن بیماری 6 درصد است، این بیماری می تواند به صورت ارثی منتقل شود ولی مانند دیگر بیماریهای ارثی که با توارث مشابهی با درصد بالایی در بین خانواده توزیع می شود، نیست بلکه در خانواده شخص مبتلا احتمال پیدایش این بیماری بیشتر از جامعه است.

چه زمانی باید نسبت به انجام عمل جراحی اقدام کنیم؟

 زمانی که نتوان با لنز تماسی دید خوبی حاصل کرد می توان از روشهای جراحی برای بهبود دید استفاده کرد.

آیا پس از عمل پیوند، دید کامل حاصل می شود؟

بلافاصله پس از پیوند دید کامل حاصل نمی شود، بلکه بیمار باید بداند که حصول دید کامل بستگی به پیگریهای پس از عمل و مراجعات مکرر و حتی مداخلات دیگر جراحی پس از عمل دارد. به طور کلی، دید خوب پس از پیوند دست کم به 4 تا 8 ماه وقت نیاز دارد و حتی ممکن است پس از عمل در ابتدا دید بدتر از قبل از عمل شود.

میزان موفقیت پیوند در کراتوکونوس چقدر است؟

شخصی که پیوند قرنیه اش به علت قوز قرنیه است، می تواند اطمینان داشته باشد که شانس حفظ پیوند وی بالاست و شفافیت قرنیه هم بیش از 95 درصد خواهد بود.

آیا پس از عمل احتیاج به عینک هم داریم؟

پس از عمل جراحی پیوند اکثر افراد برای اصلاح عیب انکساری خود نیاز به عینک دارند

آیا پس از عمل پیوند قرنیه می تواند دوباره از لنز تماسی استفاده کرد؟

بله پس از عمل پیوند قرنیه می توان از لنز تماسی استفاده کرد .

کلام آخر

خواندن این وبلاگ در مجله الکترونیکی دیالنز به شما کمک کرد تا در مورد بیماری قوز قرنیه (کراتوکونوس) و راه های درمان آن اطلاعاتی را کسب نمایید . جهت اطلاع از قیمت لنز تماسی نرم و لنز تماسی سخت به بخش مربوطه در فروشگاه دیالنز مراجعه کرده و جهت مشاوره رایگان با متخصصین دیالنز تماس حاصل بفرمایید .